در مطلب رشد حرکتی و مهارت های حرکتی ظریف و درشت 1، در ارتباط با تعریف مهارت های حرکتی، انواع آن (مهارت های حرکتی ظریف و درشت) و نحوه تقویت آن ها به وسیله بازی و اسباب بازی اطلاعاتی را در اختیارتان قرار دادیم. حالا می خواهیم رشد حرکتی سالم در کودکان را بازگو کنیم. همچنین بازی ها حرکتی ای که در رشد و تسلط یافتن بر این مهارت ها تاثیر دارند.
در ابتدا لازم است نکته ای را خاطر نشان سازیم. رشد حرکتی در کودکان متفاوت است. بدین معنی که اغلب کودکان مراحل یکسانی را با ترتیب یکسانی طی می کنند (البته گاهی پیش می آید که کودکی یک مرحله را نمی گذراند، مثلا بدون تمرین چهار دست و پا رفتن، ایستادن و راه رفتن را آغاز می کند)؛ ولیکن سنی که کودکان قادر به انجام این مهارت ها می شوند از کودکی به کودک دیگر و از فرهنگی به فرهنگ دیگر کاملا متفاوت است. همچنین کودکان زودرس و نارس ممکن است دیرتر از کودکانی که 9 ماهه به دنیا آمده اند، مهارت های حرکتی را کسب کنند. بنابراین در جدول زیر، علاوه بر متوسط سنی که کودکان این مهارت ها را نشان می دهند، حداقل و حداکثر سنی که کودک این مهارت ها را کسب می کند نیز ذکر شده است. «نکته 1: اگر کودکی تا حداکثر سن ذکر شده به مهارت ذکر شده دست نیافته باشد، بهتر است به متخصص مراجعه کنید.»
جدول رشد حرکتی درشت و ظریف در سال اول[1] |
||
مهارت حرکتی |
سن متوسط دست یافتن |
دامنه ی سنی که در آن 90 درصد نوباوگان مهارت کسب می کنند |
وقتی صاف نگه داشته می شود، سر را راست و محکم نگه می دارد |
6 هفتگی |
3 هفتگی تا 2 ماهگی |
وقتی دمروست، خود را با دستها بلند می کند |
2 ماهگی |
3 هفتگی تا 4 ماهگی |
از پهلو به پشت می غلتد |
2 ماهگی |
3 هفتگی تا 5 ماهگی |
مکعب چوبی را چنگ می زند |
3 ماه و 3 هفتگی |
2 تا 7 ماهگی |
از پشت به پهلو غلت می زند |
5/4 ماهگی |
2 تا 7 ماهگی |
بدون کمک می نشیند |
7 ماهگی |
5 تا 9 ماهگی |
سینه خیز می رود |
7 ماهگی |
5 تا 11 ماهگی |
برای ایستادن خود را بالا می کشد |
8 ماهگی |
5 تا 12 ماهگی |
بدون کمک می ایستد |
11 ماهگی |
9 تا 16 ماهگی |
بدون کمک راه می رود |
11 ماه و 3 هفتگی |
9 تا 17 ماهگی |
با دو مکعب برج می سازد |
11 ماه و 3 هفتگی |
10 تا 19 ماهگی |
محکم خط خطی می کند |
14 ماهگی |
10 تا 21 ماهگی |
با کمک دیگران از پله ها بالا می رود |
16 ماهگی |
12 تا 23 ماهگی |
در جا بالا می پرد |
23 ماه و 2 هفتگی |
17 تا 30 ماهگی |
روی پنجه ی پا راه می رود |
25 ماهگی |
16 تا 30 ماهگی |
عامل ژنتیک (رشد دستگاه عصبی، هوش حرکتی کودک، سن کسب این مهارت ها در والدین وی) و عوامل محیطی (بازی ها و اسباب بازی های جالب و محرک، فراهم کردن فضا و امکان حرکت، تمرینات ورزشی، تشویق ها و محرک های محیطی دیگر) در سرعت کسب این مهارت ها تاثیر به سزایی دارند. با این حال جز موارد استثنا، کودکان زودتر از حداقل سنی ذکر شده قادر به نشستن، راه رفتن و غیره نیستند.
پژوهش های بسیاری که در حوزه مهارت های حرکتی شکل گرفته، نشان داده اند که فرصت های حرکت اولیه و محیط تحریک کننده بر رشد حرکتی تاثیر به سزایی دارند، برای مثال در پرورشگاهی که کودکان تمام مدت در تخت خود بودند، تا بیش از 2 سالگی چهار دست و پا رفتن را آغاز نکرده بودند. مثال دیگر مادران سرخپوستی هستند که با ورزش دادن نوزادان خود راه رفتن و مهارت های حرکتی دیگر را تسریع می بخشند[2]).
در این قسمت بازی ها و اسباب بازی های ساده ای را معرفی می کنیم.
نکته 2: مهارت های حرکتی به ترتیبی که گفته شد رشد می کنند. پس به خاطر داشته باشیم تا سیستم عصبی مرکزی رشد نکرده است، فشار آوردن به آن موجب پیشرفت نگردیده چه بسا ممکن است، آسیب زا باشد. از چه طریق می توانید مطمئن شوید که کودک به حد لازم برای شروع هر یک از تمرینات رسیده است؟ به جدول نگاه کنید، اگر کودک یک مرحله را سپری کرده است، برای مثال موفق به نشستن بدون کمک شده است، می توانید تمرینات مرحله ی بعد یعنی سینه خیز رفتن را آغاز کنید.
بازی ها، تمرینات و اسباب بازی ها (به ترتیب سنی):
نکته 3: در تمامی این مراحل تشویق از نوع نوازش، بغل کردن، بوسیدن، تشویق های کلامی، حضور فعال و توجه کامل مادر جزو ضروریات است.
نکته 4: اگر کودکی مرحله ای را طی نکرد، با بازی او را تشویق به تمرین آن کنید. برای مثال نگذراندن مرحله ی چهار دست و پا رفتن، در میان کودکان شایع است که می تواند مشکلاتی در بزرگسالی به ویژه سال های اولیه دبستان به وجود آورد. بنابراین با او تمرین و بازی کنید.
و در پایان باز تاکید می کنیم که حتی اگر این تمرینات را با کودک خود داشته باشید، زودتر از زمان رسش و برنامه ریزی ژنتیکی اش قادر به کسب این مهارت ها نخواهد بود.
[3] فاقد هر گونه زوائد اضافی و تیز، دارای مواد بدون سرب و جیوه ترجیحا گیاهی، رنگ غیر سمی ترجیحا خوراکی، بدون چشم و قطعات ریز دیگر، نخ های آویز کمتر از 20 سانت، فاقد هر گونه قطعه ای که امکان جدا شدن دارد، نشکن، نرم و سبک، فاقد نورهای بیش از حد درخشان، فاقد هر گونه باتری
رشد حرکتی و مهارت های حرکتی ظریف و درشت 1
ضرورت و اهمیت تقویت مهارت های حرکتی ظریف در سنین پیش از دبستان، با معرفی اسباب بازی های مناسب تقویت مهارت های حرکتی ظریف
اضافه کردن نظر